Στις 28 Απριλίου η Εκκλησία της Κύπρου τιμά τη μνήμη του Οσίου Μέμνονος του θαυματουργού του Κυπρίου. Παρόλο που δεν υπάρχει καμιά γραπτή μαρτυρία για τον τόπο καταγωγής του Αγίου, ισχυρή τοπική παράδοση τον αναφέρει ως Κύπριο. Έτσι μάλιστα καταγράφεται και στο επίσημο «Ημερολόγιο Εκκλησίας Κύπρου» και περιλαμβάνεται στον κατά¬λογό του: «Κύπριοι Άγιοι οι οποίοι εορτάζονται και των οποίων αι ακολουθίαι δεν συμπεριλαμβάνονται εν τοις εν χρήσει Μηναίοις».
Πριν από την τουρκική εισβολή γινότανε θρησκευτική πανήγυρη στην εκκλησία την μοναδική μάλλον σ’ ολόκληρο τoν ορθόδοξο χώρο που είναι αφιερωμένη στο όνομα του Αγίου Μέμνονα στην ομώνυμη περιοχή της Αμμοχώστου. Η ύπαρξη αυτού του ναού αποτελεί από ότι φαίνεται και τον πιο ισχυρό λόγο να «διεκδικεί» ή Κύπρος την καταγωγή του Οσίου Μέμνονα, μια και από τις λίγες γι’ αυτόν γραπτές πηγές δεν γνωρίζουμε που και πότε ακριβώς έζησε.
Η αρχαιότερη γραπτή πηγή πληροφοριών για τη ζωή του Οσίου είναι το Συναξάριόν του που περιλαμβάνεται μαζί με Κανόνα προς αυτόν, σε Λαυριωτικούς κώδικες. Ο Κανόνας είναι έργο του Αγίου Ιωσήφ του Υμνογράφου που ζει τον 9ον αιώνα και φέρει ακροστιχίδα «Τον φωσφόρον σου, Μέμνων, δοξάζω βίον Ιωσήφ». Το πιθανότερο μάλλον είναι πως και το Συναξάρι είναι του ιδίου εμπνευσμένου συγγραφέα.
Το Συναξάρι αυτό θαυμάσιας γραφής περιλαμβάνεται απλούστερο στα Μηναία και εκλαϊκευμένο στο «Συναξαριστή» του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτου. (Να αναφέρουμε πως εκ παραδρομής ο Άγιος Νικόδημος εκτός από τις 28 Απριλίου καταγράφει τη μνήμη του Αγίου Μέμνονος και στις 19 Μαΐου και παραθέτει και πάλιν το ίδιο ακριβώς Συναξάρι).
Από τα γραπτά, λοιπόν, αυτά κείμενα αντλούμε τα πιο κάτω για τον Όσιο Μέμνονα τον θαυματουργό.
Σίγουρα ζει πριν τον 9ο αιώνα. Από νεαρής ηλικίας αφιερώθηκε στο Θεό ακολουθώντας τον ασκητικό βίο. Ζώντας «την ενάρετον και υψηλήν προς Θεόν πολιτείαν» έγινεν «καθαρόν του Πνεύματος δοχείον». (Ο Άγιος Νικόδημος και τα Μηναία σημειώνουν έγινε «ηγούμενος μοναχών» και ως εκ τούτου πιο κάτω θα σημειώσουν και περί «μοναστηρίου» πράγμα το όποιο δεν εμφαίνεται από το αρχαιότερο συναξάρι).
Πάντως όμως «βίον αγγελικόν και υψηλόν ζήσας, εξεπαίδευσε πάντας την κατά Θεόν οδόν και εγκράτειας μέτρον και ήθους κατάστασιν». Γι’ αυτό ακριβώς και ο Θεός τον πλούτισε με τη δύναμη των θαυμάτων, ώστε «πάθη δυσίατα εις το παντελές και ανίατα θεραπεύειν».
Το θείο δώρο των θαυμάτων τον ώθησε ταπεινά σε σκληρότερους αγώνες «όθεν και ρείθροις δακρύων άμετρων την ψυχήν αποσμήξας, μετά θείων αγγέλων την μελέτην ποιούμενος, εν νυκτεριναίς ευχαίς και παννυχίοις στάσεσιν»
Τρία από τα θαύματα του Οσίου παραθέτει και ο ιερός συγγραφέας του βίου του. Πρώτον ότι διά της προσευχής του ανάβλυσε νερό σε άνυδρο και ξηρό τόπο. Και μάλιστα όταν οι πιστοί άκουσαν περί του θαύματος αυτού προσέρχονταν στον τόπο εκείνο και με τις ευχές του Οσίου και την αγιαστική χάρη του Θεού και μόνο παίρνοντας το νερό εκείνο που ανάβλυσε θεραπεύονταν από τις τυχόν ασθένειές τους.
Επίσης και όταν «τη χώρα εκείνη» έπεσε η μάστιγα των ακρίδων και λυμαίνονταν τους καρπούς της γης των ανθρώπων, μόνον με την επίκληση του Αγίου «φυγαδεύονται».
Αλλά και κάποτε όταν ναυτικοί κινδύνευαν να χαθούν στο βυθό της θάλασσας και επικαλέστηκαν τον Άγιο φωνάζοντας του «Άγιε Μέμνον, βοήθει», σώθηκαν. «Και εν τούτοις ουν πάσι καλώς και θεοπρεπώς βιώσας προς Κύριον εξεδήμησεν».
Ο ιερομόναχος Αθανάσιος Συμωνοπετρίτης, Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, συμπλήρωσε την ακολουθία του Οσίου Μέμνονος που προαναφέραμε, «τη φιλαγίω αιτήσει», του μακαριστού «ευλαβέστατου πρωτοπρεσβυτέρου Αναστασίου, τέως ιερέως ιερού ναού Αγίου Μέμνονος Βαρωσίων». (Η ακολουθία που ψαλλόταν στο ναό αυτό δεν είναι και τόσο επιτυχής γιατί πρόκειται περί «συρραφής» και προσαρμογής άλλων ακολουθιών).
Ο πατήρ Αθανάσιος στο τέταρτο στιχηρό προσόμοιο των Αίνων γράφει:
«Των βλαπτικών ζωυφίων διώκτης έγνωσαι, Μέμνον παρά Κυρίου, είληφώς χάριν ταύτην, διό εξαιτουμένων πόθω πολλώ μη παρίδης την δέησιν εκ μεν ψυχών ως ακρίδας πάθη πολλά, και εχθρούς εκ νήσου δίωξον».
Και σ’ ένα από τα Μεγαλυνάρια σημειώνει:
«Πρόσφυξ συν τοις τέκνοις σου γεγονώς, εκ ναού σου θείου, καταξίωσον ως ταχύ, πάλιν εορτάσαι εν χαρμονή καρδίας, την μνήμη σου εν τούτω, πάτερ μακάριε».
Τέλος ο πατήρ Αθανάσιος διόρθωσε το παλαιό Απολυτίκιο του Οσίου που έχει ως έξης:
Απολυτίκιον. Ήχος γ’. Θείας Πίστεως (το παλαιόν διορθωθέν) *
«Χαίρει άπασα η Βαρωσίων, πόλις ένδοξε, μετ’ ευλάβειας, τω πανσέπτω ναώ
σου προστρέχουσα, ως αντιλήπτορα μέγιστον έχουσα, και σοι βοώσα ώ πάτερ
θεόπνευστε˙ Μέμνον όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ήμίν το μέγα έλεος».
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΚΚΟΥΡΑΣ
Θεολόγος, Διδάκτωρ Θεολογίας
Σημείωση: Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε από το Γιώργο Κάκκουρα στο περιοδικό, «Ορθόδοξη Μαρτυρία, Αριθμός 87, Χειμώνας 2009, σελ. 63-65».
